คู่มือเที่ยว ภูฏาน วางแผนยังไง ควรไปที่ไหน

    ประเทศภูฏาน (Bhutan) อ่านว่า พู-ตาน มีชื่อทางการว่าราชอาณาจักรภูฏาน (Kingdom of Bhutan) ชื่อท้องถิ่นคือ འབྲུག་ཡུལ་ (Druk Yul) แปลว่า "แผ่นดินแห่งมังกรสายฟ้า" โดยมีเมืองหลวงคือเมืองทิมพู (Thimphu) เป็นประเทศเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่ในเทือกเขาหิมาลัยตอนตะวันออก มีความเป็นเอกลักษณ์ในด้านวัฒนธรรม ศาสนา และธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก โดยยึดหลัก “ความสุขมวลรวมประชาชาติ” (Gross National Happiness) แทนการวัดพัฒนาด้วย GDP อย่างที่ประเทศอื่นใช้ และนี่คือข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับภูฏานที่ควรทราบกันไว้ก่อนวางแผนไปทัวร์ภูฏานกันค่ะ 

    ภูฏานเป็นประเทศเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่ในเอเชียใต้ ตั้งอยู่บริเวณไหล่เขาทางตอนใต้ของเทือกเขาหิมาลัยฝั่งตะวันออก ติดกับจีนบริเวณเขตปกครองตนเองทิเบตทางทิศเหนือ และอินเดียทางทิศใต้บริเวณรัฐสิกขิม เบงกอลตะวันตก ติดกับรัฐอัสสัมทางทิศตะวันตกและทิศใต้ และรัฐอรุณาจัลทางทิศตะวันออก เป็นประเทศไม่มีทางออกสู่ทะเล พื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบไปด้วยภูเขาสูงชันและเทือกเขาที่สลับซับซ้อน มีพื้นที่โดยรวมประมาณ 38,394 ตารางกิโลเมตร โดยพื้นที่ถึง 98.8% ของภูฏานเป็นพื้นที่ภูเขา ทำให้ภูฏานเป็นประเทศที่มีภูเขามากที่สุดในโลก และนั่นจึงทำให้ระดับความสูงของประเทศนั้นมีความแตกต่างกันอย่างมาก ซึ่งมีตั้งแต่ 200 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลบริเวณเชิงเขาทางตอนใต้ ไปจนถึงมากกว่า 7,000 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลบริเวณทางตอนเหนือของประเทศ โดยจุดที่สูงที่สุดคือยอดเขากังการ์ เพินซุม (Gangkhar Puensum) ซึ่งมีความสูงถึง 7,570 เมตร (24,840 ฟุต) และถือเป็นภูเขาที่สูงที่สุดในโลกที่ยังไม่มีผู้ใดสามารถพิชิตได้ และจุดที่อยู่ต่ำที่สุดคือระดับความสูง 98 เมตรจากระดับน้ำทะเล บริเวณหุบเขาแม่น้ำ Drangme Chhu โดยเป็นจุดที่แม่น้ำไหลข้ามพรมแดนเข้าสู่ประเทศอินเดีย ซึ่งความหลากหลายทางภูมิศาสตร์นี้ทำให้ภูฏานมีสภาพภูมิอากาศที่หลากหลายด้วยเช่นกัน อีกทั้งยังทำให้ภูฏานเป็นประเทศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศในระดับที่อุดมสมบูรณ์เป็นอย่างยิ่ง โดยมีพื้นที่ป่าปกคลุมอยู่ถึงกว่า 64% ของทั้งประเทศ 

    นักท่องเที่ยวทุกคน (ยกเว้นชาวอินเดีย บังกลาเทศ และมัลดีฟส์ และในกรณีที่ได้รับจดหมายเชิญอย่างเป็นทางการจากชาวภูฏาน) ต้องขอวีซ่าผ่านบริษัททัวร์ที่ได้รับอนุญาตจากรัฐบาลภูฏาน โดยจะต้องชำระค่าธรรมเนียม SDF (Sustainable Development Fee) ประมาณ 100 ดอลลาร์สหรัฐ/คน/คืน สำหรับผู้ใหญ่ ส่วนเด็กจะได้รับส่วนลดพิเศษ ซึ่งข้อมูลค่าธรรมเนียมอาจเปลี่ยนแปลงได้ จึงควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดกับบริษัททัวร์หรือเว็บไซต์ของรัฐบาล และต้องมีการชำระค่าธรรมเนียมการยื่นขอวีซ่าครั้งเดียวที่ไม่สามารถขอคืนได้จำนวน 40 ดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งนักท่องเที่ยวควรเตรียมข้อมูลที่จำเป็นสำหรับการขอวีซ่าไปภูฏานเอาไว้ให้พร้อม โดยแนะนำให้ตรวจสอบกับบริษัททัวร์ที่เลือกเอาไว้ได้ค่ะ นอกจากนี้นักท่องเที่ยวยังสามารถติดต่อกับบริษัททัวร์ที่ภูฏานได้ด้วยตนเอง โดยที่ไม่ต้องซื้อทัวร์จากบริษัทในเมืองไทย โดยมีขั้นตอนการขอวีซ่า การชำระค่าธรรมเนียม และติดต่อผู้นำเที่ยว ได้ที่เว็บไซต์ https://bhutan.travel/visa

      ภาษาประจำชาติของภูฏานคือ ภาษาซงคา (Dzongkha) ซึ่งใช้เป็นภาษาราชการ การศึกษา สื่อ รวมไปถึงเอกสารทางการต่าง ๆ โดยเป็นภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ "นกัลปา" (Ngalop) ที่มีรากฐานมาจากภาษาทิเบต ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้กันอยู่ในภาคตะวันตกของประเทศ ในขณะที่ภาษาอื่น ๆ เช่นภาษาท้องถิ่นและภาษาชนกลุ่มน้อย ก็มีอีกกว่า 19 ภาษาที่ถูกใช้ในชีวิตประจำวันของประชาชนในแต่ละภูมิภาค เช่น ช็อกเคย์ (Chöke) ภาษาทิเบตเก่าแก่ที่ใช้ในพิธีกรรมและคัมภีร์ทางพุทธศาสนารวมไปถึงวรรณกรรมต่าง ๆ, ชาร์โชปก้า (Sharchopkha) ภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ “ชาร์โชป” ในภาคตะวันออกของภูฏาน ซึ่งเป็นภาษาท้องถิ่นที่มีผู้พูดมากที่สุดรองจากภาษาซงคา, ลอตซัมคา (Lhotshamkha หรือ Nepali) ภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์โลชัมปา เชื้อสายเนปาล ที่อยู่ทางภาคใต้ของประเทศ และภาษาอื่น ๆ เช่น คัมชัต (Kurtöp), นา (Nupbi), จักกา (Chali), ซังกลา (Sangkha), กาลิงกา (Kheng), บัมทับกา (Bumthangkha) รวมไปถึงภาษาเฉพาะถิ่นอื่น ๆ ที่ใช้กันในแต่ละหุบเขาหรือหมู่บ้านเล็ก ๆ ในขณะที่ภาษาสื่อสารของประเทศภูฏาน นอกจากการใช้ภาษาซงคาซึ่งเป็นภาษาราชการแล้ว ก็มีการใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาหลักในการศึกษาและธุรกิจ ซึ่งใช้กันอย่างแพร่หลายในระบบการศึกษาและเอกสารบางประเภท โดยข้าราชการและคนรุ่นใหม่ของชาวภูฏานส่วนใหญ่สามารถพูดภาษาอังกฤษได้ดี

การเดินทางมายังภูฏานนิยมเดินทางโดยเครื่องบินไปลงที่สนามบินนานาชาติพาโร (Paro International Airport: PBH) ซึ่งเป็นสนามบินหลักและสนามบินระหว่างประเทศแห่งเดียวของประเทศภูฏาน สายการบินที่ให้บริการ ได้แก่ ดรุกแอร์ Drukair (Royal Bhutan Airlines) ซึ่งเป็นสายการบินแห่งชาติของภูฏาน และ ภูฏานแอร์ไลน์ Bhutan Airlines สายการบินเอกชนแห่งแรกของภูฏานที่ก่อตั้งในปี ค.ศ. 2011 โดยสามารถต่อเครื่องได้จากเมืองหลัก เช่น กรุงเทพฯ กัลกัตตา เดลี สิงคโปร์ หรือกาฐมาณฑุ โดยในประเทศไทยจะเดินทางจากสนามบินสุวรรณภูมิ (Suvarnabhumi Airport - BKK) ค่ะ 

เวลาในประเทศภูฏาน Bhutan Time (BTT) ถูกกำหนดให้เร็วกว่าเวลาสากลเชิงพิกัด 6 ชั่วโมง (UTC+6) โดยจะช้ากว่าเวลาประเทศไทย 1 ชั่วโมง

สำหรับใครที่เตรียมตัวไปทัวร์ภูฏาน แนะนำให้เตรียมปลั๊กแปลงไฟแบบ Universal ติดไปด้วยค่ะ เพราะที่ภูฏานจะใช้กระแสไฟฟ้า 220 โวลต์ โดยเป็นปลั๊กแบบ 3 ขา 2 ขา ก็ใช้ได้หมดแล้ว เหมือนประเทศไทยเลย จร้า ( อัพเดท เมื่อวันที่ 30/4/68) (Type A, Type C ,Type D, Type G) ดูจากรูปภาพได้เลยนะจร้า

    ประเทศภูฏานใช้สกุลเงินนุลตรัม (Ngultrum: BTN) ซึ่งมีค่าเท่ากับรูปีอินเดีย (INR) และเงินรูปีอินเดียก็สามารถใช้ได้ทั่วไปในภูฏาน ซึ่งถ้าหากใครวางแผนทัวร์อินเดียไปพร้อมกับการทัวร์ภูฏานด้วย ก็สามารถแลกเงินรูปีไปอย่างเดียวก็ได้ค่ะ 

    ภูมิอากาศของภูฏานมีความหลากหลายตามระดับความสูงของพื้นที่ โดยบริเวณทางตอนใต้ของประเทศจะมีภูมิอากาศแบบกึ่งร้อนชื้น บริเวณที่ราบสูงตอนกลางมีภูมิอากาศแบบอบอุ่น ในขณะที่ทางตอนเหนือของประเทศจะมีภูมิอากาศแบบขั้วโลก ซึ่งมีหิมะปกคลุมตลอดทั้งปีบนยอดเขาหิมาลัย นอกจากนี้ประเทศภูฏานยังได้รับผลกระทบจากลมมรสุมเช่นเดียวกับของอินเดีย ส่งผลให้ทางภูฏานตะวันตกมีฝนตกประมาณร้อยละ 60 ถึง 90 ของปริมาณน้ำฝนทั้งหมด 
    อุณหภูมิของภูฏานจะมีความแตกต่างกันออกไปตามระดับความสูงของพื้นที่ พื้นที่ตอนกลางส่วนใหญ่ของประเทศจะมีสภาพอากาศที่เย็นสบายตลอดทั้งปี ในเมืองหลวงทิมพูซึ่งอยู่ที่ความสูง  2,200 เมตรจากระดับน้ำทะเล ในช่วงฤดูมรสุมจะมีอุณหภูมิอยู่ที่ประมาณ 15-26 องศาเซลเซียส ในขณะที่ช่วงฤดูหนาวอุณหภูมิจะลดลงเหลือประมาณ -4 ถึง 16 องศาเซลเซียส ในภาคใต้ที่มีสภาพอากาศร้อนชื้นจะมีอุณหภูมิที่ค่อนข้างสม่ำเสมออยู่ระหว่าง 15-30 องศาเซลเซียสตลอดทั้งปี และบางครั้งอาจมีอุณหภูมิสูงถึง 40 องศาเซลเซียสในช่วงฤดูร้อน 
    ประเทศภูฏานมีฤดูกาลทั้งหมด 5 ฤดู ได้แก่ ฤดูร้อน ฤดูมรสุม ฤดูใบไม้ร่วง ฤดูหนาว และฤดูใบไม้ผลิ หรือแบ่งออกเป็น 4 ฤดู โดยรวมฤดูมรสุมอยู่ในช่วงฤดูร้อน 

      •    ฤดูร้อน (Summer) เริ่มต้นในช่วงกลางเดือนเมษายนไปจนถึงเดือนมิถุนายน โดยจะมีฝนตกเป็นระยะ อุณหภูมิสูงสุดประมาณ 25-30 องศาเซลเซียสในทางภาคใต้ของประเทศ เหมาะสำหรับการเยี่ยมชมเมืองทางตอนเหนือและที่สูงเนื่องจากยังมีอากาศที่ค่อนข้างเย็น หรือเดินเล่นตามหมู่บ้านชมวิถีชีวิตแบบดั้งเดิม 

      •    ฤดูมรสุม (Monsoon) มรสุมฤดูร้อนจะกินเวลาตั้งแต่ปลายเดือนมิถุนายนถึงปลายเดือนกันยายน ซึ่งโดยทั่วไปมักรวมอยู่กับฤดูร้อน ทำให้แบ่งฤดูกาลของภูฏานออกเป็น 4 ฤดู โดยในช่วงนี้จะมีฝนตกหนักบริเวณทิศตะวันตกเฉียงใต้ ในภาคตะวันตกและภาคใต้เกิดฝนตกหนัก มีความชื้นสูง อาจเกิดน้ำท่วมฉับพลันและดินถล่ม รวมไปถึงมีหมอกหนาทึบและฟ้ามืดครึ้ม ทัศนวิสัยไม่ค่อยดี หากเลือกมาภูฏานในช่วงนี้ต้องเช็คสภาพอากาศและวางแผนท่องเที่ยวกันดี ๆ ก่อนค่ะ 

      •    ฤดูใบไม้ร่วง (Autumn) เริ่มในช่วงปลายเดือนกันยายนหรือต้นเดือนตุลาคม ไปจนถึงปลายเดือนพฤศจิกายน ท้องฟ้าแจ่มใสและมีแดดจัด อากาศเย็นสบาย บริเวณพื้นที่สูงอาจเริ่มมีหิมะตก เรียกได้ว่าเป็นช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับการทัวร์ภูฏานเลยทีเดียวค่ะ 

      •    ฤดูหนาว (Winter) เริ่มขึ้นตั้งแต่ปลายเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมีนาคม มีน้ำค้างแข็งเกิดขึ้นทั่วประเทศ และจะมีหิมะตกบริเวณพื้นที่ซึ่งมีความสูง 3,000 เมตรจากระดับน้ำทะเลขึ้นไป มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือในฤดูหนาวจะพัดพาลมแรงผ่านช่องเขาสูง อุณหภูมิในบางพื้นที่ต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส 

      •    ฤดูใบไม้ผลิ (Spring) เริ่มในช่วงเดือนมีนาคมและยาวนานไปจนถึงกลางเดือนเมษายน ภูมิอากาศโดยทั่วไปจะค่อนข้างแห้งแล้ง อุณหภูมิโดยเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 10-20 องศาเซลเซียสในเขตเมือง ท้องฟ้าแจ่มใส ดอกไม้ป่าบานสะพรั่งทั่วภูเขา เป็นช่วงที่ธรรมชาติของภูฏานมีความสวยงามสดใสมากที่สุดในรอบปีค่ะ 

ช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับการทัวร์ภูฏาน แนะนำให้มากันในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง ซึ่งถือได้ว่าเป็น High Season ของการทัวร์ภูฏานเลยทีเดียวค่ะ เป็นช่วงที่อากาศแจ่มใส ท้องฟ้าปลอดโปร่ง อากาศเย็นสบายกำลังดี เหมาะสำหรับการทำกิจกรรมกลางแจ้งและท่องเที่ยวตามสถานที่ต่าง ๆ ได้อย่างเต็มอิ่ม

ศาสนาประเทศภูฏานรัฐธรรมนูญภูฏานได้ประกาศให้ศาสนาพุทธนิกายวัชรยาน (Vajrayana) เป็นศาสนาประจำชาติ โดยมีพระมหากษัตริย์เป็นอัครศาสนูปถัมภก ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธคิดเป็นประมาณร้อยละ 75 ของประเทศ ขณะที่ชาวโลซัมปา (ชาวภูฏานเชื้อสายเนปาล) ที่อาศัยอยู่ทางตอนใต้ของประเทศโดยมากนับถือศาสนาฮินดู นอกจากนี้ก็ยังมีผู้นับถือศาสนาคริสต์และศาสนาอิสลามอยู่เล็กน้อย

ภูฏานมีมรดกทางวัฒนธรรมอันหลากหลายและเป็นเอกลักษณ์ซึ่งยังคงสภาพสมบูรณ์อยู่เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากถูกแยกตัวออกจากส่วนอื่น ๆ ของโลกจนถึงช่วงปี ค.ศ 1960 นั่นจึงทำให้วัฒนธรรมดั้งเดิมของประเทศภูฏานนั้นเป็นจุดแข็งที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวได้เป็นอย่างดี ซึ่งประเพณีวัฒนธรรมอันน่าสนใจบางส่วนที่มีอยู่ในภูฏาน มีดังนี้

      ประชากรในประเทศภูฏานประกอบไปด้วย 3 เชื้อชาติหลัก ๆ ได้แก่ ชาร์โชป (Sharchops) ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองดั้งเดิมที่อาศัยอยู่ทางภาคตะวันออก นาล๊อบ (Ngalops) ชาวภูฏานที่มีเชื้อสายทิเบตที่อาศัยอยู่บริเวณทางภาคตะวันตกของประเทศ และ โชซัม (Lhotshams) ชาวภูฏานเชื้อสายเนปาลที่อาศัยอยู่ทางตอนใต้ ซึ่งในปัจจุบันถูกรัฐบาลภูฏานพยายามผลักดันให้กับคืนสู่ถิ่นฐานเดิมในเนปาล นอกจากนี้ก็ยังมีกลุ่มชาติพันธุ์อีกหลายกลุ่มในภูฏาน เช่น กลุ่มชนเผ่า กลุ่มชาวทิเบต และกลุ่มชนพื้นเมืองอื่น ๆ 

1. ปาโร (Paro), 
2. พูนาคา (Punakha), 
3.  ฮา (Haa), 
4. วังดีโพดรัง (Wangdue Phodrang), 
5. ตงซา (Trongsa), 
6. บุมทัง (Bumthang), 
7. ชูคา (Chukha), 
8. ซัมตเซ (Samtse), 
9. ทาชิยังซี (Trashiyangtse), 
10. ทาชิแกง (Trashigang),
11.  เปมากัตเชล (Pemagatshel), 
12. มงการ์ (Mongar), 
13. ลุนซี (Lhuentse), 
14. เซียร์ปัง (Sarpang), 
15. เซ็มกังก์ (Zhemgang), 
16. ดากานา (Dagana), 
17. ซาแจง (Tsirang), 
18. แซมดรุปจงคาร์ (Samdrup Jongkhar), 
19. แซมดริปซอง (Samdrupcholing) 

      สัญลักษณ์ประจำชาติของประเทศภูฏานนั้นสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรม ศาสนา และความเป็นอัตลักษณ์ของชาติอย่างลึกซึ้ง โดยมีทั้งสัญลักษณ์ที่เป็นทางการและสัญลักษณ์ที่ยอมรับกันโดยทั่วไปในวัฒนธรรมภูฏาน ดังนี้